Przeszkoda pokrewieństwa w linii prostej i do 4 stopnia w linii bocznej

Na wstępie wyjaśnić należy, że przeszkodą małżeńską w znaczeniu szerszym jest każda okoliczność, która z mocy prawa Bożego bądź ludzkiego nie pozwana na ważne albo godziwe zawarcie małżeństwa. Natomiast w ścisłym znaczeniu jest to okoliczność bądź sytuacja osobowa dotycząca bezpośrednio przyszłego małżonka nie pozwalająca na jego ważne zawarcie.

Zgodnie z kan. 1073 KPK „Przeszkoda zrywająca czyni osobę niezdolną do ważnego zawarcia małżeństwa|".

Jedną z takich przeszkód jest przeszkoda pokrewieństwa w linii prostej i do 4 stopnia w linii bocznej. Kodeks Prawa Kanonicznego w kan. 1091 stanowi, że:

„§ 1. W linii prostej pokrewieństwa nieważne jest małżeństwo między wszystkimi wstępnymi i zstępnymi, zarówno prawego pochodzenia, jak i naturalnymi.
§ 2. W linii bocznej nieważne jest aż do czwartego stopnia włącznie.
§ 3. Przeszkoda pokrewieństwa nie zwielokrotnia się.
§ 4. Nigdy nie zezwala się na małżeństwo, jeśli istnieje wątpliwość, czy strony są spokrewnione w jakimś stopniu linii prostej lub w drugim stopniu linii bocznej".

Przeszkoda pokrewieństwa występuje kiedy przyszli małżonkowie zamierzający wstąpić w związek małżeński są połączeni więzami krwi powstałymi na skutek pochodzenia od wspólnego przodka. Zgodnie z powyższym kanonem, nie ważne jest małżeństwo między krewnymi w linii prostej oraz w linii bocznej aż do 4 stopnia włącznie.

Pokrewieństwo jest to bliski związek zachodzący pomiędzy osobami, oparty na wspólnocie krwi, wskutek pochodzenia od siebie lub od wspólnych przodków.

Natomiast pojęciem „wspólny przodek" oznacza parę ludzką bądź tylko jedną osobę, od której krewni bezpośrednio pochodzą.

Stopień pokrewieństwa określa się według liczby urodzeń, wskutek których powstało pokrewieństwo, a oblicza się je za pomocą linii i stopni.

Linia prosta obejmuje wstępnych i zstępnych, a więc dziadków, pradziadków, rodziców, dzieci, wnuki, itp.). W linii prostej jest tyle stopni, ile urodzeń, czyli osób, nie licząc przodka.

Natomiast linia boczna są to osoby nie pochodzące bezpośrednio od siebie (tak jak w linii prostej), ale mające wspólnego przodka. W linii bocznej jest tyle stopni ile jest osób w obydwu szeregach razem, nie licząc przodka. Zgodnie z prawem kanonicznym przeszkoda ta będzie zatem dotyczyła:

a. brata i siostry (II stopień),

b. stryja i bratanicy lub wuja i siostrzenicy, ciotki i siostrzeńca, ciotki i bratanka (III stopień),

c. kuzynów ciotecznych bądź stryjecznych, mężczyzną i wnuczką jego brata lub siostry oraz między kobietą a wnukiem jej brata lub siostry (IV stopień).

Przeszkoda pokrewieństwa może ustać przez dyspensę. Nigdy nie udziela się jej od przeszkody pokrewieństwa w linii prostej i w II stopniu linii bocznej, nawet przypadku istnienia wątpliwości co do wystąpienia tej przeszkody.

Kodeks Rodzinny i Opiekuńczy za przeszkodę do zawarcia małżeństwa uznaje wyłącznie pokrewieństwo w linii prostej we wszystkich stopniach oraz w linii bocznej do drugiego stopnia.

Autor: adw. Małgorzata Nowosielska-Margas (tel. 793 196 520)