Rozwiązanie małżeństwa a lege

Możliwość rozwiązania małżeństwa, poza dyspensą od małżeństwa niedopełnionego, przywilejem wiary oraz przywilejem Pawłowym Kodeks Prawa Kanonicznego przewiduje w kan. 1148 oraz kan. 1149. Zgodnie z pierwszym kanonem:

„§ 1. Nieochrzczony, który miał równocześnie przed chrztem kilka żon nieochrzczonych, po przyjęciu chrztu w Kościele katolickim, jeśli mu trudno pozostać z pierwszą żoną, może zatrzymać jedną z nich, oddalając pozostałe. To samo odnosi się do kobiety nieochrzczonej, która miała równocześnie kilku mężów nieochrzczonych.
§ 2. W wypadkach, o których w § 1, po przyjęciu chrztu małżeństwo winno być zawarte z zachowaniem prawnej formy, z uwzględnieniem w razie potrzeby także przepisów o małżeństwach mieszanych oraz innych wymogów prawnych.
§ 3. Ordynariusz miejsca mając na uwadze warunki moralne, społeczne i ekonomiczne miejsc i osób, powinien zatroszczyć się o wystarczające zabezpieczenie potrzeb pierwszej żony oraz innych oddalonych, zgodnie z wymaganiami sprawiedliwości, chrześcijańskiej miłości i naturalnej słuszności".

Natomiast kan. 1149 stanowi „Jeśli nieochrzczony, po przyjęciu chrztu w Kościele katolickim, nie może ze współmałżonkiem nieochrzczonym nawiązać współzamieszkania z racji uwięzienia lub prześladowania, wolno mu zawrzeć nowe małżeństwo, chociażby tymczasem druga strona przyjęła chrzest, z zachowaniem przepisu kan. 1141".

Z powyższych kanonów wynika, że małżeństwo niesakramentalne może być rozwiązane a lege w przypadku poligamii:

a. nieochrzczony, który przed chrztem miał równocześnie kilka żon (nieochrzczonych), przyjmuje chrzest w Kościele Katolickim (odnosi się to również do kobiety, która miała równocześnie kilku mężów);

b. jest mu ciężko pozostać z pierwszą żoną;

c. może zatrzymać jedną z nich, oddalając pozostałe;

d. po przyjęciu chrztu nowe małżeństwo powinno być zawarte z zachowanie odpowiedniej formy;

e. ordynariusz miejsca powinien zatroszczyć się o wystarczające zabezpieczenie potrzeb pierwszej żony i innych oddalonych z uwzględnieniem warunków moralnych, społecznych i ekonomicznych, zgodnie z wymaganiami sprawiedliwości, chrześcijańskiej miłości i naturalnej słuszności.

Małżeństwo to może być również rozwiązane a lege w przypadku niemożliwości nawiązania współzamieszkania:

a. nieochrzczony będący w związku małżeńskim z inną osobą nieochrzczoną;

b. są rozdzieleni przez uwięzienie bądź prześladowania;

c. jeden małżonków bądź oboje otrzymują chrzest w Kościele katolickim;

d. mogą zawrzeć nowe małżeństwo, jeżeli nie mogą nawiązać współzamieszkania;

e. nie mogą zawrzeć nowe małżeństwa, jeżeli pierwsze małżeństwo zostałoby skonsumowane już po chrzcie obojga.

Normy te są jednak rzadko stosowane w naszym obszarze kulturowym.

Autor: adw. Małgorzata Nowosielska-Margas (tel. 793 196 520)