Rozwiązanie małżeństwa niedopełnionego

Małżeństwo niedopełnione zawarte przez osoby ochrzczone bądź między stroną ochrzczoną i strona nieochrzczoną z uwagi na słuszną przyczynę może zostać rozwiązane przez papieża, na prośbę którejkolwiek ze stron.

Zgodnie z kan. 1142 KPK „Małżeństwo niedopełnione, zawarte przez ochrzczonych lub między stroną ochrzczoną i stroną nieochrzczoną, może być ze słusznej przyczyny rozwiązane przez Biskupa Rzymskiego, na prośbę obydwu stron lub tylko jednej, choćby druga się nie zgadzała".

Przez małżeństwo dopełnione rozumieć należy małżeństwo, które zostało ważnie zawarte, a następnie dopełnione przez małżonków aktem ukierunkowanym na zrodzenie potomstwa, przy czym musi on być dokonany świadomie i dobrowolnie. Małżeństwo zatem jest niedopełnione w sytuacji, gdy np. żona została zmuszona przez męża przy użyciu siły fizycznej do odbycia stosunku. Działanie pod wpływem przymusu moralnego, czy nawet ciężkiej bojaźni nie powoduje, że pozostaje niedopełnione.

Aby uzyskać dyspensę papieską od małżeństwa niedopełnionego musi wystąpić słuszna przyczyna, czyli konkretny motyw wynikający z przedstawionego stanu faktycznego. Przyczyna ta musi istnieć nie tylko w momencie wnoszenia prośby, ale również w chwili udzielania przez papieża dyspensy. Pogodzenie się małżonków i podjęcie pożycia unieważnia dyspensę.

Prośbę o udzielenie dyspensy kierowaną do papieża składa się za pośrednictwem biskupa diecezjalnego stałego lub tymczasowego miejsca pobytu małżonka występującego z prośbą. W praktyce jednak jeden egzemplarz jest wysyłany bezpośrednio do papieża, natomiast drugi do biskupa z prośbą o poparcie.

Podpisana przez małżonka prośba winna zawierać szczegółowo opisany stan faktyczny oraz przyczyny, które przemawiają za udzieleniem dyspensy.

Postępowanie o udzielenie dyspensy składa się z 3 etapów. Pierwszym etapem jest instrukcja procesu, którą przeprowadza przy udziale obrońcy węzła małżeńskiego instruktor, powołany przez biskupa. Podczas tego etapu następuje zebranie materiału dowodowego, który następnie wraz z opinią biskupa oraz uwagami obrońcy węzła małżeńskiego zostaje przesłany do Kongregacji Sakramentów.

Wspomniana Kongregacja po zapoznaniu się z materiałem dowodowym wydaje orzeczenie co do niedopełnienia małżeństwa i istnienia przyczyny do jej udzielenia. Pozytywne orzeczenie stanowi jednocześnie wniosek, który jest następnie przesyłany do papieża o udzielenie dyspensy.

Ostatni etap ma miejsce podczas audiencji u papieża, który wówczas wyraża swoją wolę co do udzielenia dyspensy. Reskrypt dyspensy zostaje przesłany przez Stolicę Apostolską do biskupa, a tenże zawiadamia proboszcza miejsca zawarcia małżeństwa oraz przyjęcia przez strony chrztu.

Następstwem udzielenia dyspensy jest rozwiązanie węzła małżeńskiego, co w konsekwencji oznacza, że strony stają się wolne i mogą zawrzeć nowe związki.

Autor: adw. Małgorzata Nowosielska-Margas (tel. 793 196 520)